Toekomstbestendige Huidkankerzorg: De rol van de kapper
Huidkanker is een groeiend probleem in Nederland. Blootstelling aan zonlicht is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van huidkanker, omdat UV-straling DNA-schade kan veroorzaken in de cellen van de opperhuid. Wanneer deze schade niet wordt hersteld, kan dit leiden tot de ontwikkeling van kwaadaardige cellen die ongecontroleerd groeien, wat resulteert in huidkanker.
De toename van huidkanker is alarmerend en vraagt om een toekomstbestendige aanpak om de kwaliteit en beschikbaarheid van de zorg te waarborgen. Naast medische professionals, kan ook de kapper een belangrijke rol spelen in het vroegtijdig signaleren van huidkanker.
Huidkanker is een groeiend probleem in Nederland. Blootstelling aan zonlicht is de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van huidkanker, omdat UV-straling DNA-schade kan veroorzaken in de cellen van de opperhuid. Wanneer deze schade niet wordt hersteld, kan dit leiden tot de ontwikkeling van kwaadaardige cellen die ongecontroleerd groeien, wat resulteert in huidkanker. De toename van huidkanker is alarmerend en vraagt om een toekomstbestendige aanpak om de kwaliteit en beschikbaarheid van de zorg te waarborgen. Naast medische professionals, kan ook de kapper een belangrijke rol spelen in het vroegtijdig signaleren van huidkanker.
Er zijn drie soorten huidkanker: basaalcelcarcinoom (BCC), plaveiselcelcarcinoom (PCC), en melanoom.
Basaalcelcarcinoom (BCC)
Basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker en ontstaat uit basale cellen in de opperhuid. Deze vorm van huidkanker is in bijna alle gevallen goed te behandelen en geneest meestal volledig.
BCC groeit zeer langzaam en zaait niet uit, wat het minder gevaarlijk maakt dan andere vormen van huidkanker. Echter, het kan lokaal wel aanzienlijke schade aanrichten als het niet tijdig wordt behandeld.
Een BCC begint vaak als een glazig, huidkleurig bultje dat later verandert in een wondje met een korstje. Het wondje kan tijdelijk genezen maar komt vaak weer terug.
In ongeveer 85% van de gevallen bevindt BCC zich in het hoofd-halsgebied, wat het zichtbaar en soms esthetisch storend maakt.
Behandeling van een BCC is noodzakelijk omdat de tumor anders groter wordt. Veel voorkomende behandelingen zijn chirurgische verwijdering, bevriezing (cryotherapie), en bestraling.
Na behandeling is het belangrijk om de huid goed te controleren, aangezien er een kans is op het ontstaan van nieuwe BCC’s. Sommige patiënten blijven onder controle van de dermatoloog, vooral als zij meerdere of risicovolle BCC’s hebben gehad.
Plaveiselcelcarcinoom (PCC)
Plaveiselcelcarcinoom (PCC) ontstaat uit plaveiselcellen in de opperhuid en komt meestal voor op huidgebieden die veel aan de zon zijn blootgesteld, zoals het gezicht, de oren, de lippen, en de handen.
PCC komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en heeft een grotere kans om uit te zaaien dan BCC, vooral als het niet tijdig wordt behandeld.
PCC begint vaak als een huidkleurig of lichtrood bultje met een ruw oppervlak. Het kan uitgroeien tot een grote tumor die snel groeit en pijn kan veroorzaken.
Soms ziet PCC eruit als een langzaam groter wordend wondje. Het is niet altijd gemakkelijk om PCC in een vroeg stadium te herkennen.
Behandeling van een PCC is noodzakelijk omdat de tumor anders uit kan zaaien. Chirurgie is de meest gebruikelijke behandelmethode.
Regelmatige controle is belangrijk na behandeling om eventuele terugkeer of uitzaaiingen tijdig te detecteren. Na de behandeling van PCC worden meestal regelmatige controleafspraken gemaakt gedurende minimaal vijf jaar om nieuwe gezwellen vroegtijdig op te sporen.
Melanomen
Melanomen kunnen ontstaan uit moedervlekken of op een gave huid en zijn vaak asymmetrisch, hebben onregelmatige randen, en vertonen verschillende kleuren.
De ABCDE-methode helpt bij het herkennen van melanomen: Asymmetrie, Border (rand), Color (kleur), Diameter (groter dan 6 mm), en Evolving (verandering).
Vroege opsporing en behandeling zijn cruciaal voor een goede prognose. Na behandeling is regelmatige controle en zelfonderzoek van de huid belangrijk.
Bij verdenking op een melanoom moet de afwijking volledig worden verwijderd voor microscopisch onderzoek. Dit wordt gevolgd door een tweede operatie om eventuele restcellen te verwijderen.
Explosieve toename van huidkanker
Sinds de jaren tachtig is er een explosieve toename van huidkanker in Nederland. Verwacht wordt dat binnenkort één op de vijf Nederlanders huidkanker zal krijgen, wat de druk op de huidkankerzorg aanzienlijk vergroot.
Om de houdbaarheid en kwaliteit van de huidkankerzorg te waarborgen, startte in april 2021 een nationaal ‘plan van aanpak’ onder leiding van de Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venereologie (NVDV) en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Dit plan omvat samenwerking met patiëntenorganisaties, artsen, onderzoekers, politici, zorgverzekeraars en nu ook kappers.
De rol van kappers
Kappers kunnen een belangrijke rol spelen in het vroegtijdig signaleren van huidkanker, vooral omdat zij vaak delen van de hoofdhuid en nek inspecteren die de patiënt zelf moeilijk kan zien. Regelmatig bezoek aan de kapper biedt een extra controlemechanisme voor het opmerken van verdachte plekjes of veranderingen op de huid.
Meer info
Voor meer informatie over huidkanker en preventie, bezoek Online Dermatologie.
Dit artikel is gebaseerd op inzichten en gegevens uit de publicatie “Toekomstbestendige Huidkankerzorg 2021” door dr. Annemie Galimont-Collen, dermatoloog bij dermaTeam Zeeland/Bravis Ziekenhuis, Roosendaal.